Deel 7 van 7
Vertragen en verstillen
Tot slot is dialoog eigenlijk altijd (op alle continenten en in alle tradities) een gespreksvorm waarvoor de tijd wordt genomen. Voor een dialoog met bijvoorbeeld zeven deelnemers heb je zeker twee uur nodig en dat betekent in verhouding tot andere gesprekken dat er tijd voor moet worden gemaakt waardoor ruimte ontstaat. Ruimte om te vertragen, om te verstillen en om samen te denken.
Wat gebeurt er als we stil zijn? Wat dient zich aan als we vertragen? Welke subtiliteiten kunnen we waarnemen als we rustig worden van binnen? Dialoog heeft daarin een wezenlijk andere energie dan debat of discussie. Niet beter, maar wel totaal anders.
Naast het nemen van tijd, is het durven toestaan van stilte een belangrijke vaardigheid. Je inhouden om een stilte op te vullen als je ongemak voelt en je inhouden meteen te reageren als er iets wordt gezegd. Een deelnemer verwoordde de rol van gespreksleider onlangs als ‘inhoudingsvermogen’.
Een talking stick kan behulpzaam zijn, omdat alleen degene die de talking stick vasthoudt, mag spreken en het soms even duurt voordat je zelf de talking stick (weer) in de hand hebt. Het interessante dat zich dan voordoet is dat wat je in eerste instantie wilde zeggen na een paar minuten vaak toch niet zo relevant blijkt. Je leert dan de tijd tussen impuls en reactie oprekken. En in die ruimte ontstaat vaak iets nieuws. Dan neemt bijvoorbeeld een introvert teamlid het woord en hoor je een nieuw perspectief of kun je door input te combineren en tussen de regels te luisteren een belangwekkender punt naar voren brengen voor het onderzoek.
In de snelheid van alledag, lijken we het haast verleerd om de tijd te nemen voor een goed gesprek. Het leuke is echter dat er wel een business case voor is (om het maar in hedendaagse termen uit te drukken). We hebben talrijke voorbeelden voorbij zien komen waarbij vertraging versnelling[i] opleverde. Het vraagt van een team om verschillen in (organisatie)cultuur, belangen en doelen tot interactieve synergie te brengen. En dat een team voorkomt dat een persoon of partij domineert, er mensen inhoudelijk afhaken of mensen buitengesloten raken in de verschillende stadia van het samenwerken. Een team dat bij de start goed de tijd neemt elkaar te leren kennen (talenten, onderliggende waarden, drijfveren, allergieën, belangen) plukt daarvan de vruchten bij de uitvoering van het project of strategische samenwerking. Ze communiceren beter, ze benutten talenten beter, ze verliezen minder energie door irritaties, ze hebben minder kans dubbel werk te doen, ze hebben minder ziekteverzuim. We merken dat ook in onze eigen samenwerking binnen Leerweg Dialoog, die tamelijk moeiteloos geschiedt en waarbinnen we mogelijke verstoringen vaak meteen samen onderzoeken.
Tenslotte
Zoals we aan het begin van dit artikel al aangaven, vormen deze zeven basisprincipes voor ons het fundament van dialoog. Ieder gesprek waarbij je deze zeven principes in de praktijk kunt brengen, zal een andere kwaliteit hebben dan je tot nu toe misschien gewend bent.
De basisprincipes zijn ook het fundament voor de vraagformulering, de houding van de deelnemers en gespreksbegeleider en voor de gespreksregels. Wij hanteren meestal de gespreksregels zoals deze door de Stichting Nederland in Dialoog zijn geformuleerd en die als het ware een vertaling in gedrag zijn van de basisprincipes:
- Laat de ander zijn/haar verhaal vertellen;
- Waardeer het verhaal, stel je oordeel uit;
- Praat vanuit jezelf, geen algemeenheden (“ik maakte mee dat” in plaats van “men zegt”);
- Zorg dat iedereen aan het woord komt;
- Sta stiltes toe;
- Behandel elkaar met respect en vriendelijkheid.
We wensen je veel succes met het voeren van dialoog en ontmoeten je graag in een training.
Renate van der Veen & Olga Plokhooij
29 januari 2018
Meer lezen over de 7 basisprincipes: het volledige artikel.
Meer weten over onze training: training dialoogbegeleiden.
Noten:
Het artikel is geïllustreerd met afbeeldingen van de onlangs overleden Duitse kunstenaar Werner Ratering (1954-2017). Hij ontwikkelde een prachtige serie afbeeldingen met aspecten van dialoog.
[i] Sue Canney Davison on Leading and Facilitation international teams in Cross-Cultural Teambuiling, Mel Berger (1996), London: McGraw-Hill.