Wat is nu precies dialoog? De kranten staan vol van mensen die in dialoog zijn of in dialoog met elkaar zouden moeten zijn. En in de managementliteratuur van dit moment is dialoog ook hot.
De afgelopen jaren hebben wij preciezer onderzocht wat dialoog is, omdat we mensen trainen in het begeleiden van dialoog. Dit onderzoek leidde ons langs de beoefening van veel verschillende vormen van dialoog, uit en in allerlei delen van de wereld. Daarnaast hebben we ons in diverse dialoogmethodieken verdiept, door trainingen te volgen[1]. Maar vooral hebben we samen honderden dialogen gevoerd en ervaren hoe dialoog zich van andere gespreksvormen onderscheidt.
De algemene definitie van dialoog die wij formuleerden op basis van onze kennis en ervaring luidt:
Gezamenlijk een vraag onderzoeken door aandachtig te luisteren, ervaringen te delen en te reflecteren op de inzichten.
Ons onderzoek en ervaringen leidt tot het inzicht dat er universele principes ten grondslag liggen aan dialoog. We noemen dit de basisprincipes van dialoog. En deze basisprincipes zijn vervolgens de bron voor gespreksregels, voor de rol en de houding van de gespreksbegeleider, voor de vraagformulering, de houding van deelnemers en zelfs voor een dialogische levenshouding.
We onderscheiden zeven basisprincipes:
- Gelijkwaardigheid
- Onderzoeken
- Aandachtig luisteren
- Je uitspreken
- Zijn met wat er is
- Oordeel uitstellen
- Vertragen en verstillen
Meer over deze basisprincipes kun je lezen in een uitgebreider artikel (pdf) of via deze link.
English version 
In de training gaan we aandachtig in op de betekenis van deze basisprincipes en bouwen we vanuit daar door naar het beoefenen van de vaardigheid van het zijn van goede gespreksleider in (een specifieke vorm van) dialoog.
Algemeen over dialoog:
Boeken:
– Christina Baldwin – Calling the circle (1998)
– Linda Ellinor & Glenna Gerard – Dialogue – Rediscover the Transforming Power of Conversation (1998)
– Marie-Ève Marchand – The Spirit of Dialogue in a Digital Age (2019)
– Amanda Ridings – Pause for Breath – Bringing the practices of mindfulness and dialogue to leadership conversations (2010).
– Nancy M. Dixon – Dialoog op het werk (1998)
– Kees Voorberg & Eelco de Geus – In Dialoog – Relatie-kwaliteit als bron van vernieuwing (2018)
– William Isaacs – Dialogue and the art of thinking together (1999)
– David Bohm – On Dialogue (1996)
– David Bohm – Unfolding meaning, a weekend of dialogue with David Bohm, edited by Donald Factor (1985)
– Nationale Coördinatie Dag van de Dialoog – Vlinderlijke eenvoud – ontmoeting in dialoog (2008)
– Nationale Coördinatie Dag van de Dialoog – Vlinderlijke kracht – dialoog in beweging (2008)
– Johannes en Martina Hartkemeyer – Die Kunst des Dialogs (2005).
Artikelen:
– Olga Plokhooij (2019) – Nederland in Dialoog, lessen van een gestructureerde verspreiding van dialoog in de samenleving. The Netherlands in Dialogue: A Structural Approach to Dialogue Across Society.
– Renate van der Veen & Olga Plokhooij (2018) – Basisprincipes Dialoog
– Olga Plokhooij (2015) – Dialoog, het fundament onder vitale samenwerking – Young Girls Community
– David Bohm, Donald Factor & Peter Garrett (1991) – Dialogue – a Proposal
Aandachtig luisteren:
Boeken:
– Krishnamurti – Talks on dialogues (1968)
– Otto C. Scharmer – Theory U, Leading from the future as it emerges (2007)
– Joseph Jaworski – Oorsprong, de innerlijke weg naar kennis (2012)
Appreciative Inquiry:
Boeken:
– Saskia Tjepkema, Luc Verheijen, Joeri Kabalt – Waarderend Veranderen (2016)
– Robbert Masselink, Joep de Jong – Handboek Appreciative Inquiry (2013)
– Robbert Masselink, Jelmer IJbema – Het Waarderend Werkboek (2011)
– Gervase Bushe, Robert Marshak – Dialogic Organization Development (2015)
– Jane Magruder, Bernard Mohr – Appreciative Inquiry – Change at the speed of imagination (2011)
– Robbert Masselink, Rombout van den Nieuwenhof, Joep de Jong, e.a. – Waarderend organiseren – Appreciative Inquiry: co-creatie van duurzame verandering (2008)
Artikelen:
– David Coopperrider, Diana Whitney – A Positive Revolution in Change: Appreciative Inquiry (2001)
– Joeri Kabalt, Saskia Tjepkema – Appreciative Inquiry: Veranderen met energie (2012)
– Kim de Groot, Jeannette Schonewille en Annet van de Wetering – Alles wat aandacht krijgt groeit – Bron: AI Magazine
Websites:
– Nederland in Dialoog
Socratische dialoog:
Boeken:
– Jos Kessels, Erik Boers, Pieter Mostert – Vrije Ruimte, Filosoferen in organisaties (2002)
– Jos Kessels, Erik Boers, Pieter Mostert – Vrije Ruimte, Praktijkboek Filosoferen in organisaties (2008)
– Leonard Nelson – De Socratische Methode (2009)
– Elke Wiss – Socrates op sneakers (2020), Filosofische gids voor het stellen van goede vragen
Artikelen:
– Profcoaches – De socratische methode
– Jos Kessels – Socratische gespreksvoering – Het Nieuwe Trivium
Websites:
– Het Nieuwe Trivium – filosoferen in organisaties
– Socratisch Café Nederland
Talking Circles:
Boeken:
– Marieke de Vrij – Dialoog de wezenlijke weg (2002)
Websites:
– Four World International Institute
Overig:
Boeken:
– Aukje Nauta – Tango op de werkvloer – Nieuwe kijk op werkrelaties (2011)
– Arnold Mindell – Sitting in the Fire (1995)
– Bart Brandsma – Polarisatie (2016)
– Margaret Wheatley – Who do we choose tob e (2017)
– Marshall Rosenberg – Geweldloze Communicatie (2003)
– Irene van Lippe-Biesterfeld – Dialoog met de natuur (1995)
– Annette Nobuntu Mul – Ubuntu (2022)
– Dialogue for Peaceful Change – Navigating Conflict and Change – DPC Handbook Part 1 (2019)
– Pim Bouwman, Loes Wouterson – Eerste Hulp Bij Ongewenste Resultaten (2005)
– Jan Bommerez – Door de bomen het bos zien – Ontdek de eenvoud onder de complexiteit in relaties en organisaties (2016)
– Peter Block – Community (2018)
– Carl Rogers – On Encounter Groups (1970)
– Rens van Loon – Dialogisch Leiderschap – Als het ik wijkt (2019)
– Reinout Woitties – Als het schuurt tussen Leefwereld en Systeemwereld (2021)
– Martin Buber – Ik en Jij (1959)
– Mathias Fechter, Susanne Gölitzer – Dialog (2017)
Kaartenset:
– Julia de Geus – Met elkaar – Dialogisch werken en leven (2019) – Dialogos-shop.nl
Overige bronnen:
– William Isaacs – Accessing genuine dialogue – straight talk on strategic issues (2012)
– William Isaacs – Dialogic leadership (1999)
– Deepika Nath – Sustainable Transformation Through Dialogue (2009)
– Democratic Dialogue – A Handbook for Practitioners – 242 pagina’s
– Mapping Dialogue – A research project profiling dialogue tools and processes for social change (2006), Johannesburg, South Africa – 86 pagina’s
– The Dialogue Kit – Sherryl and Patrick Stalinski (2007) – 35 pagina’s
– Deep democracy in relation tot Dialogue Processes – Mille Bojer – 6 pagina’s
Websites:
– Deep-democracy.net
– Collective Wisdom Initiative
– Academy of Professional Dialogue
– The World Cafe
[1] Trainingen onder meer: Nederland in Dialoog voor dialoog gebaseerd op Appreciative Inquiry, World Dialogue Foundation voor Talking Circles, Arab Educational Institute Center voor Read, Reflect, Communicate and Act-method, Het Nieuwe Trivium voor Socratisch Gesprek, Dialogue for Peaceful Change Oikos/Northern Ireland, Deep Democracy workshop van Myrna Lewis, Deep Democracy training van Perspectivity, Theory U workshop en U-lab Presencing Institute.